Kiedy myślimy o przyczynach zapalenia stawów to zazwyczaj wyobrażamy sobie starszą osobę, której chrząstka została zniszczona przez czas lub też przez uraz. Ale jedna szczególna postać owego zapalenia – reumatoidalne zapalenie stawów – jest spowodowana atakiem układu odpornościowego organizmu na własną tkankę łączną znajdującą się między stawami.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą autoimmunologiczną, która powoduje zapalenie stawów i następczą degradację chrząstki. Według Sieci Wsparcia Reumatoidalnego Zapalenia Stawów, szacunkowo jeden procent światowej populacji cierpi na RZS . Pacjenci z RZS mogą cierpieć z powodu zmęczenia, bólu, sztywności i upośledzenia funkcji fizycznych, co może prowadzić do ciężkiej niepełnosprawności.
Jednak w przeciwieństwie do innych rodzajów zapalenia stawów, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów, RZS nie jest spowodowane głównie upływem czasu i wiekiem. Na rozwój tego typu zapalenia stawów , które często rozpoczyna się w wieku od 30 do 60 lat, mają wpływ inne czynniki.
W przypadku RZS organizm atakuje tkankę łączną znajdującą się między stawami, która normalnie pomagałaby im się poruszać. Powoduje to ból, obrzęk i sztywność, co ogranicza ruch i z czasem uszkadza kości.
Chociaż RZS jest głównie związane ze stanem zapalnym tkanki stawowej, jako autoimmunologiczne zaburzenie, RZS może atakować inne rodzaje tkanki łącznej, prowadząc również do powikłań z płucami, sercem, skórą i oczami.
Jednakże, podobnie jak w przypadku innych rodzajów chorób autoimmunologicznych i chorób przewlekłych, coraz więcej badań mówi nam, że zmiany w diecie i stanie jelit mogą odgrywać ważną rolę w zwiększaniu szans na rozwój RZS oraz jego skutecznym leczeniu lub odwróceniu.
W tym artykule przyjrzymy się typowym terapiom na RZS i alternatywnym metodom leczenia oraz powiązaniu między reumatoidalnym zapaleniem stawów, jelitami i tym, co spożywamy na codzień
Co powoduje reumatoidalne zapalenie stawów?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co powoduje choroby autoimmunologiczne, takie jak RZS. Jednak coraz więcej dowodów wskazuje na kilka kluczowych czynników.
Chociaż każda sytuacja jest wysoce zindywidualizowana, wielu naukowców podejrzewa, że w wywoływaniu reumatoidalnego zapalenia stawów rolę mogą odgrywać następujące trzy główne czynniki:
- Genetyka : Według Cleveland Clinic RZS występuje „częściej u kobiet lub osób których bezpośredni członek rodziny jest dotknięty tą chorobą.
- Zakażenia : Niektóre drobnoustroje, takie jak wirus Epsteina-Barra (mononukleoza zakaźna) i Proteus mirabilis (powodujący niektóre zakażenia układu moczowego) są powiązane z większym ryzykiem RZS i bardziej problematycznymi objawami.
- Równowaga mikrobiomu jelitowego: Dowody z Journal of Immunology Research pokazują, że jelita mogą być najbardziej decydującym czynnikiem w rozwoju RZS. Brak równowagi bakterii jelitowych wynikający ze stylu życia i czynników środowiskowych może być główną przyczyną reumatoidalnego zapalenia stawów.
Ponieważ masz niewielką kontrolę nad swoją genetyką (chyba że wymyślisz wehikuł czasu i spróbujesz zmienić to kim byli twoi rodzice…) lub nad tym, na jakie infekcje możesz być narażony, to jest to obszar, na którym skupimy się najbardziej.
Związek między zdrowiem jelit a reumatoidalnym zapaleniem stawów
Istnieje coraz więcej interesujących badań, które potwierdzają silny związek między zdrowiem jelit, stanem stawów i ogólnym stanem zdrowia. Ale to nie jest całkiem nowy pomysł. Hipokrates, starożytny grecki uzdrowiciel, znany ojciec medycyny, wysunął teorię, że wszystkie choroby mają swoje źródło w jelitach.
Jak zapewne wiesz nasz mikrobiom trawienny jest odpowiedzialny za rozkładanie żywności i produkcję witamin, składników odżywczych i hormonów niezbędnych do zachowania zdrowia. Co jeszcze bardziej niewiarygodne, aż 70% układu odpornościowego znajduje się w jelitach, gdzie “szkolone są” komórki odpornościowe, odpierane są szkodliwe patogeny i gdzie następuje regulacja funkcje odpornościowych całego organizmu.
Choroby autoimmunologiczne, takie jak RZS, charakteryzują się nadmierną reakcją układu odpornościowego. Jeśli można by to jakoś obrazowo porównać, to przypomina to czujnik dymu, który uruchamia system przeciwpożarowy za każdym razem, gdy tylko gotujesz wodę lub pieczesz coś w piekarniku.
Ponieważ mikroflora jelitowa pomaga regulować stabilność i funkcjonowanie układu odpornościowego, to logicznym jest, że dysfunkcja układu odpornościowego może wynikać z upośledzenia mikrobiomu. W rzeczywistości badanie przeprowadzone w 2021 r. w Centrum Medycyny Indywidualnej w Mayo Clini wykazało , że badanie stanu mikrobiomu jelitowego pacjenta z RZS może pomóc przewidzieć ewentualną poprawę stanu stawów.
Inne badanie wykazało interesujący związek między bakterią znaną jako P. copri a reumatoidalnym zapaleniem stawów. U 75% osób cierpiących na RZS drobnoustroje te występowały w dużych ilościach w próbkach kału. Naukowcy wysuwają hipotezę, że zbyt duża ilość tego szczepu bakteryjnego w jelitach może być jedną z potencjalnych przyczyn RZS . Badania coraz bardziej przekonują, że istnieje silny związek między drobnoustrojami jelitowymi a przebiegiem tej choroby, a także innych chorób autoimmunologicznych.
Jak powszechnie leczy się reumatoidalne zapalenie stawów?
Objawy RZS mogą być wyniszczające i prowadzić do obniżenia jakości życia, szczególnie w okresie zaostrzeń, gdy objawy są najgorsze. Z biegiem czasu choroba może przybrać charakter ogólnoustrojowy i ostatecznie zająć ważne narządy, powodując powikłania chorobowe, a nawet śmierć.
Z tego powodu leczenie RZS jest zwykle agresywne. I chociaż nie jest znane lekarstwo, pierwszą linią obrony są leki przepisywane w celu zmniejszenia stanu zapalnego stawów, łagodzenia bólu oraz zapobiegania lub spowalniania uszkodzeń stawów i tkanek.
Typowe metody leczenia RZS obejmują :
- NLPZ (Niesteroidowe leki przeciwzapalne)
- Steroidy
- Leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby
- Środki biologiczne
Jednak wiele leków stosowanych w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów ma potencjalnie poważne skutki uboczne , takie jak między innymi uszkodzenie wątroby i nerek, podwyższone ciśnienie krwi, a nawet rozwój cukrzycy typu 2.
Jeśli leki nie zatrzymują postępu uszkodzenia tkanki lub muszą zostać przerwane ze względu na skutki uboczne, to operacja jest zazwyczaj drugą linią leczenia i może obejmować:
- Całkowitą wymian stawu lub
- Naprawę ścięgna
I tak, brzmi to jak skomplikowana i poważna operacja i w istocie taka jest. Ponieważ możliwości leczenia RZS są potencjalnie niebezpieczne i niosą ze sobą poważne skutki uboczne, wielu pacjentów zwraca się do medycyny komplementarnej , szukając dodatkowych źródeł ulgi i opcji leczenia, które przynoszą mniej skutków ubocznych.
Czy zmiany w diecie mogą pomóc w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów?
Chociaż jak już wspomnieliśmy genetyczne i infekcyjne przyczyny RZS są w większości poza Twoją kontrolą, to Ty decydujesz, co jesz.
To dobra wiadomość, ponieważ okazuje się, że terapia żywieniowa może być potężnym narzędziem w leczeniu RZS. Według badania przeprowadzonego w 2017 r. w Frontiers in Nutrition zmiany w diecie mogą zmniejszyć ryzyko zaostrzeń RZS . W tym samym badaniu naukowcy odkryli, że interwencje żywieniowe mogą również opóźniać postęp RZS. Naukowcy odkryli bezpośredni związek między zdrowiem jelit, dietą a objawami i rozwojem RZS.
Diety roślinne i reumatoidalne zapalenie stawów
Jakie zatem zmiany w diecie najbardziej pomagają w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów?
W szczególności zachęca się osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów, aby skupiły się na jedzeniu dużej ilości kolorowej, pełnowartościowej żywności, szczególnie w ramach diety roślinnej. Zarówno dieta wegetariańska, jak i wegańska mogą pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i bólu w RZS. Na przykład badanie z 2015 roku wykazało, że 3-tygodniowa interwencja wegańskiego stylu życia spowodowała zmniejszenie o 33% poziomu białka C-reaktywnego, kluczowego markera stanu zapalnego. Podobnie randomizowane badanie kliniczne wykazało, że bezglutenowa dieta wegańska zmniejsza poziom immunoglobulin G (IgG) dla gliadyny i serwatki – które są kluczowymi przeciwciałami prozapalnymi.
Owoce i warzywa na reumatoidalne zapalenie stawów
Zmniejszenie stanu zapalnego i zajęcie się objawami istniejącej choroby to jedno, ale co, jeśli dieta może faktycznie zapobiegać niektórym przypadkom RZS? Co ciekawe, wiele owoców i warzyw może chronić przed rozwojem RZS. W szczególności wyższe spożycie niektórych karotenoidów ze świeżych produktów, a także żywności zawierającej beta-kryptoksantynę z cytrusów i zeaksantynę z zielonych liści , powiązano z niższym wskaźnikiem RZS. Jedno badanie z udziałem ponad 25.000 osób wykazało, że u osób, które spożywały najwięcej karotenoidów, ryzyko zachorowania na zapalenie wielostawowe było o połowę mniejsze w porównaniu z osobami, które jadły ich najmniej.
Do produktów bogatych w karotenoidy zalicza się paprykę, brokuły, kantalupę, awokado, kukurydzę, jarmuż, szpinak, dynię i dynię.
Białko zwierzęce i reumatoidalne zapalenie stawów
Kilka badań wykazało poprawę w zakresie objawów RZS, takich jak ból stawów, sztywność, obrzęk i ograniczenie funkcjonowania, dzięki diecie ubogiej w kwas arachidonowy – kwas tłuszczowy omega-6 występujący głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Co więcej, redukcja białka zwierzęcego jest powiązana z niższymi markerami stanu zapalnego i zwiększoną wrażliwością na insulinę. Zastępując produkty pochodzenia zwierzęcego pokarmami roślinnymi o niskim zapaleniu i bogatymi w składniki odżywcze, możesz zasilać organizm tym, czego potrzebuje do regeneracji.
Dieta roślinna zawierająca pełnowartościową żywność ma oczywiście niską zawartość (lub nie zawiera) produktów pochodzenia zwierzęcego. Ta ścieżka żywieniowa charakteryzuje się również niską zawartością tłuszczów nasyconych i jest bogata w związki łagodzące stany zapalne. Ma także wyższą zawartość błonnika, który okazuje się mieć kluczowe znaczenie dla zdrowia Twojego mikrobiomu.
Priorytetowo traktuj pełnowartościową żywność bogatą w błonnik
Owoce i warzywa są zdrowe z tysiąca powodów, między innymi dlatego, że stanowią pokarm, którego potrzebują do prawidłowego rozwoju „dobre” bakterie jelitowe. Badania mówią nam, że bakterie i drożdże najkorzystniejsze dla człowieka w rzeczywistości stają się silniejsze, gdy są karmione kolorową żywnością roślinną bogatą w błonnik.
Badania wykazały, że u pacjentów z RZS błonnik poprawia skład bakterii jelitowych i zwiększa ich różnorodność. Wynikająca z tego poprawa zdrowia jelit zmniejsza poziom stanu zapalnego i bólu stawów.
Jeśli chodzi o stan zapalny leżący u podstaw RZS, nowe badania zaczynają skupiać się na związku między zapaleniem jelit i stawów, a także wpływie pokarmów bogatych w błonnik i o niskim indeksie glikemicznym na ekspresję genów zapalnych.
Od czego zacząć?
Warto więc zadbać o przynajmniej tymczasową zmianę diety, która będzie uwzględniała powyższe propozycje -> jeszcze raz uświadom sobie, że to nie musi być radykalna zmiana na całe życie, tym niemniej sam zobaczysz jak po pewnym czasie i tak zmienią się Twoje nawyki żywieniowe, a rodzaj jedzenia – bardziej zbalansowany.
Jeśli obawiasz się, że nie dasz rady na takiej diecie, że nie wiesz co tak naprawdę można jeść i czy nie będziesz głodny – to spróbuj chociaż jeden dzień – dosłownie 1 dzień. To przecież na pewno dasz radę, prawda?
Zapraszam Cię na bezpłatny 1 Dzień Bez Mięsa, Chleba i Cukru. Przekonaj się, że spokojnie dasz radę -> zarejestruj się, wszystko otrzymasz na swój adres email.
–
–
