Żyjemy w czasach, w których dysponujemy wszelkimi nowoczesnymi udogodnieniami, ale wiele z nich okazuje się mieć ogromny wpływ na środowisko. Na przykład substancje, które sprawiają, że tkaniny są bardziej odporne na plamy, a patelnie mają nieprzywierające dno, są darem niebios z punktu widzenia wygody, ale naukowcy coraz bardziej obawiają się obecności tych substancji chemicznych w naszej wodzie i środowisku.

Te niebezpieczne związki fluorochemiczne, znane pod wspólną nazwą PFAS, można znaleźć w wielu nieoczekiwanych miejscach. Chociaż może zdajesz sobie już sprawę, że powinieneś unikać nieprzywierających powłok na patelniach, ale czy wiesz, że te same substancje wyściełają pudełka do pizzy i opakowania do fast foodów, aby zapobiec przenikaniu tłuszczu? Są na meblach, elektronice i przewodach, a także w kurzu w Twoim domu. Innymi słowy, są wszędzie – i nigdy się nie rozkładają.

Te substancje są szeroko stosowane od lat 50. XX wieku i niemal każdy testowany na ich obecność człowiek ma je w swoim organizmie. To dlatego, że te same super mocne wiązania węgiel-fluor, które sprawiają, że są tak skuteczne, sprawiają również, że nie rozkładają się one. Chociaż niektóre podgrupy tych związków, takie jak PFOS i PFOA, zostały zakazane na przestrzeni lat, ich trwała natura oznacza, że ​​setki milionów ludzi wciąż jest na nie narażonych.

Zhanyun Wang, naukowiec ze Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Technologicznego ds. Środowiska, mówi: „To najbardziej trwałe chemikalia, z którymi mamy dziś do czynienia”.

Ich zamienniki nie są uważane za dużo lepsze. Wiele substancji stosowanych w patelniach z nieprzywierającym dnem zawiera również łańcuchy węglowe przenoszące fluor. I chociaż teoretycznie mogą być mniej szkodliwe, naukowcy po prostu nie mogą tego określić, ponieważ przemysł chemiczny ukrywa się za ochroną „tajemnic handlowych”, aby uniknąć ujawnienia ich receptur. Chemicy zajmujący się ochroną środowiska, toksykolodzy i epidemiologowie ciężko pracują, aby ustalić, z iloma substancjami PFAS mamy do czynienia i jak bardzo są szkodliwe.

Jak PFAS wpływają na nasze zdrowie?

Niestety, z czasem te substancje chemiczne gromadzą się w ciele. Badania już powiązały PFAS z problemami takimi jak rak nerki, rak jąder, wysoki poziom cholesterolu, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i nadciśnienie w ciąży. DuPont (jeden z największych koncernów chemicznych na świecie) wypłacił 671 milionów dolarów odszkodowania w wyniku pozwu zbiorowego w 2017 roku, złożonego przez 3550 osób cierpiących na te choroby po ekspozycji na chemikalia PFAS.

Tymczasem 20-letnie badanie, w którym wzięło udział 500 dzieci, wykazało, że organizmy osób z wyższym poziomem PFAS mają mniejszą zdolność do wytwarzania przeciwciał w odpowiedzi na szczepienia. Te związki chemiczne są również związane ze zmniejszoną płodnością, opóźnieniami w rozwoju i nauce w dzieciństwie i niemowlęctwie oraz zmianami hormonalnymi.

Co znajduje się w Twojej wodzie?

Chociaż nadal istnieje wiele niepokojących tajemnic związanych z tymi substancjami chemicznymi, naukowcy wiedzą, że gleba i woda w pobliżu baz wojskowych i lotnisk na całym świecie są bogate w PFAS znalezione w piankach gaśniczych rozpylanych podczas ćwiczeń. Chociaż stanowią tylko niewielką część istniejących substancji fluorochemicznych, stanowią dużą część zanieczyszczenia, ponieważ są uwalniane bezpośrednio do środowiska.

Co prawda w październiku ubiegłego roku parlament Unii Europejskiej zmienił przepisy  dotyczące wody. Nowe regulacje zmniejszają maksymalne limity niektórych zanieczyszczeń, takich jak ołów (o połowę), substancje polifluoroalkilowe (PFAS), szkodliwe bakterie oraz substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, a także ustanawiają nowe paramenty monitorowania mikrodrobin plastiku, które stały się przyczyną rosnących obaw wśród konsumentów. Zanim jednak regulacje te wejdą w życie, może minąć trochę czasu…